Từ bao đời nay, trà đã trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống tinh thần của người Việt nói chung và người Dao nói riêng. Nét đẹp văn hóa uống trà được lưu truyền qua nhiều thế hệ, từ ông cha đến con cháu, trở thành một phần không thể thiếu trong các dịp lễ tết, hội hè, hay đơn giản là những buổi sum họp gia đình. Trà không chỉ là một thức uống giải khát, mà còn là cầu nối giữa quá khứ và hiện tại, là sợi dây gắn kết tình cảm giữa người với người, góp phần tạo nên bản sắc văn hóa độc đáo của dân tộc.
Điểm đặc trưng trong cách thưởng thức trà của người Dao chính là sự hòa quyện tinh tế giữa con người với thiên nhiên. Trà Shan Tuyết, loại trà quý mọc trên những vách núi cao hiểm trở, được hái bằng tay vào những ngày nắng đẹp nhất và chế biến thủ công tỉ mỉ, chính là thức uống tao nhã được người Dao ưu ái. Từng búp trà non mơn mởn, được hái từ những cây trà cổ thụ hàng trăm năm tuổi, mang trong mình hương vị tinh túy của đất trời. Pha trà trong những chiếc ấm đất nung truyền thống, từng ngụm trà nóng hổi tỏa hương thơm thanh tao, lan tỏa trong không gian, mang đến cảm giác thư thái và sảng khoái cho tâm hồn.
Hơn cả một thức uống, trà đạo của người Dao còn là nét đẹp văn hóa thể hiện sự hiếu khách, lòng mến khách và tinh thần đoàn kết cộng đồng. Bất cứ ai đến thăm bản làng đều được mời một chén trà nóng, như một lời chào thân thiện, một lời mời kết bạn. Quây quần bên bếp lửa hồng, nhấp từng ngụm trà nóng, cùng nhau trò chuyện, chia sẻ những câu chuyện đời thường, những câu chuyện về bản làng, núi rừng, con người Dao đã trở thành truyền thống gắn kết họ lại với nhau. Những câu chuyện được kể bên chén trà như những sợi dây vô hình, kết nối tâm hồn, tạo nên sự gắn bó, yêu thương và sẻ chia giữa người với người.
Qua cách thưởng trà, người Dao thể hiện sự tĩnh tâm, hướng đến sự thanh tịnh trong tâm hồn. Trong không gian yên tĩnh, ngắm nhìn làn khói trà bốc lên nghi ngút, thưởng thức hương vị trà chát dịu, ngọt hậu, lòng người như lắng lại, tìm kiếm sự cân bằng giữa con người với thiên nhiên và chính bản thân mình. Trà còn là biểu tượng cho sự trường thọ, sức khỏe và may mắn. Mỗi chén trà được nâng lên, như một lời chúc phúc, một niềm mong ước về một cuộc sống bình an, hạnh phúc của người Dao.
Trà không chỉ là thức uống mà còn là một phần không thể thiếu trong các nghi lễ truyền thống của người Dao. Trong các dịp lễ tết, hội hè, đám cưới, đám ma, trà luôn được dâng lên tổ tiên, thần linh như một lời cầu nguyện, một sự tri ân. Trà cũng là món quà quý giá mà người Dao dành tặng cho nhau, thể hiện tình cảm chân thành và sự tôn trọng.
Không chỉ có Trà Shan Tuyết, người Dao cũng rất chú trọng đến việc lựa chọn nước pha trà. Nước suối từ trên núi cao được coi là loại nước tinh khiết nhất, mang lại hương vị đậm đà và tinh tế cho trà.
Văn hóa uống trà của người Dao không chỉ là một nét đẹp truyền thống, mà còn là một phần quan trọng trong đời sống tâm linh của họ. Trà gắn kết con người với thiên nhiên, con người với con người, tạo nên một cộng đồng đoàn kết, yêu thương và gắn bó. Giữ gìn và phát huy nét đẹp văn hóa uống trà chính là bảo tồn những giá trị truyền thống quý báu của dân tộc, góp phần làm giàu thêm bản sắc văn hóa Việt Nam.
Trong bối cảnh hiện đại, văn hóa uống trà của người Dao vẫn được gìn giữ và phát huy. Người Dao trẻ tuổi vẫn tiếp nối truyền thống của ông cha, gìn giữ những giá trị văn hóa tốt đẹp của dân tộc mình. Họ tìm tòi, sáng tạo, kết hợp giữa truyền thống và hiện đại để tạo ra những sản phẩm trà độc đáo, mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc, đồng thời đáp ứng nhu cầu của thị trường. Văn hóa uống trà của người Dao không chỉ là một nét đẹp truyền thống, mà còn là một tiềm năng phát triển kinh tế, góp phần nâng cao đời sống của người dân và bảo vệ môi trường sinh thái.